Redactioneel

Verhagen, P.

1-2

NL

Maakt de dienst der bevrijding echt vrij?

Roozenboom, S.M.

3-12

NL

Dit artikel gaat in op de functie van de dienst der bevrijding. Het vraagt allereerst naar het bestaan van demonen; plaatst hier enige bijbelse en kerkhistorische kanttekeningen bij en geeft de visie van enige pleitbezorgers in Nederland van de dienst der bevrijding weer, alsmede het kritische rapport ‘Exorcisme en de Gereformeerde Kerken’ uit 1992. Het stelt de vraag naar de eventuele volmacht in deze dienst; reageert op het debat tussen De Leede en Paul en plaatst ten slotte enige opmerkingen met het oog op de gedachtewisseling over deze thematiek tussen theologen en psychologen.

dienst der bevrijding, demonologie, exorcisme

Misplaatste concreetheid: psychopathologische en filosofische aspecten van ‘het’ demonische

Glas, G.

13-29

NL

Dit artikel richt zich tegen de praktijk van het bevrijdingspastoraat zoals die zich momenteel in ons land aan het ontwikkelen lijkt. Eerst voer ik een pleidooi voor een open en niet-dualistisch wereldbeeld waarin het wetenschappelijke en het religieuze niet twee elkaar uitsluitende benaderingen vormen en waarin de werkelijkheid altijd volledig schepselmatig en even volledig geestelijk bepaald is. Vervolgens ga ik in op het kwaad en wordt getoond hoe deze niet-dualistische benadering het kwaad zowel erkent (in zijn schepselmatige manifestaties) alsook een raadsel laat blijven. Het kwaad is een macht met een destructieve werking waarvan herkomst en aard deels begrijpelijk maar toch ook altijd mysterieus blijven. In deel drie worden drie argumenten tegen bevrijdingspastoraat ontwikkeld: (a) het kan schuld-inducerend werken en de pastorant afhankelijk maken; (b) het berust op een visie op het kwaad die ‘misplaatst concreet’ is; en (c) het heeft als ‘ambacht’ een onduidelijk professioneel statuut. Dit onduidelijke statuut maakt de praktijk van het bevrijdingspastoraat in potentie riskant. In het vierde deel laat ik zien hoe vanuit de psychiatrie aangekeken wordt tegen de verschijnselen waarvoor hulp voor gevraagd in het bevrijdingspastoraat. In het vijfde deel schets ik een eigen benadering voor het aan de orde stellen van existentiële en geestelijke thema’s in de context van psychiatrie en psychotherapie.

demon, kwaad, bevrijdingspastoraat, mensbeeld, existentieel

Psychotherapie en bevrijdingspastoraat

Filius, R.J.

30-40

NL

Christelijke cliënten die psychotherapie krijgen, hebben soms ook ervaring met bevrijdingspastoraat. Dit fenomeen kan niet genegeerd worden wanneer men de wens om geloof en psychotherapie te integreren serieus neemt. De beschikbare psychologische literatuur over exorcisme of bevrijdingspastoraat is beperkt. Wat er is, wordt besproken aan de hand van de vraag of de diagnose van negatieve geestelijke invloeden voor psychotherapie relevant is en de vraag wat het resultaat is van bevrijdingspastoraat. Een eenvoudige enquête onder cliënten in de vrijgevestigde praktijk laat zien dat 61% van de deelnemers ervaring heeft met bevrijdingspastoraat en dit positief waardeert. Er worden verschillende overwegingen besproken bij vragen die cliënt en therapeut kunnen stellen. Hoe open moet de therapeut zijn over het al dan niet geloven in bezetenheid? Kunnen psychotherapie en bevrijdingspastoraat tegelijkertijd plaatsvinden? Is het antitherapeutisch om het idee aan te reiken of te bevestigen dat een externe geestelijke macht invloed kan uitoefenen? In hoeverre is samenwerking met of verwijzing naar bevrijdingspastoraat beroepsethisch verantwoord? Er wordt een helder onderscheid bepleit tussen psychotherapie en pastoraat, evenals het terughoudend zijn in het meegaan in geestelijke duidingen en het samenwerken met bevrijdingspastoraat. Er wordt meer aandacht aanbevolen in de intake voor de ervaring van cliënten met bevrijdingspastoraat, evenals beter onderzoek naar de resultaten.

bevrijdingspastoraat, exorcisme, psychotherapie, beroepsethiek

Demonen een voet geven in de psychiatrie?

Hegger, A.T.

41-48

NL

In dit artikel wordt de claim van het bevrijdingspastoraat onderzocht dat demonie en exorcisme in de psychiatrie een plaats dienen te hebben. Binnen het bevrijdingspastoraat zijn aanzetten te vinden om bij de professionele beoefening van de psychiatrie aan te sluiten, zoals de nauwkeurige gevalsbeschrijving, het doen van interdisciplinaire intakes en het werken met protocollen. Maar uiteindelijk is het bevrijdingspastoraat gebaseerd op de theologische notie van de onderscheiding van geesten en niet op toetsbare kennis. Daarmee wordt de claim van het bevrijdingspastoraat verworpen. Het valt buiten het bereik van de psychiatrie.

demonie, exorcisme, psychiatrie

Intervisie: Onzichtbare boosaardige krachten in de psychiatrie?

Sonnenschein, B.H.J.M., Braam, A., Megen, H.J.G.M. van, Heij, P., & Koene, C.J.

49-70

NL

Deze intervisie gebeurt op grond van de hernieuwde publicatie, met toestemming, van het hoofdstuk dat Sonnenschein in 2001 publiceerde in het boek ‘Niet te geloven’, uitgegeven bij Kok Kampen. Eerst volgt het artikel van Sonnenschein, daarna geven enkele collegae commentaar en reageert Sonnenschein daarop.

Boekbespreking: Praag, H.M. van (2008). God en Psyche

Labooy, G.

71-73

NL

Bespreking van het boek: Praag, Herman M. van (2008). God en Psyche. De redelijkheid van het geloven, visies van een jood. Amsterdam: Boom.