Redactioneel

Verhagen, P.J.

1-2

NL

Het maken van onderscheid in de psychopathologie. Theoretische en praktische mogelijkheden genoeg, maar niet waardevrij

Verhagen, P.J.

3-8

NL

Ook voor ervaren clinici is het niet altijd eenvoudig om te onderscheiden tussen normale en pathologische religieuze en spirituele ervaringen, tussen spirituele psychotische fenomenen en pathologische psychotische symptomen. De auteur bespreekt een aantal voorstellen om tot een goed onderscheid te kunnen komen. Terugkerend thema daarbij is dat dit onderscheiden niet waardevrij mogelijk lijkt te zijn.

religieuze waan, psychose, hysterie, waarden en overtuigingen, ‘common sense’

Spirituele ervaring en psychopathologie

Jackson, M. & Fulford, K.W.M.

9-33

EN

A recent study of the relationship between spiritual experience and psychopathology (reported in detail elsewhere) suggested that psychotic phenomena could occur in the context of spiritual experiences rather than mental illness. In the present paper, this finding is illustrated with three detailed case histories. Its implications are then explored for psychopathology, for psychiatric classification, and for our understanding of the concept of mental illness. It is argued that pathological and spiritual psychotic phenomena cannot be distinguished by 1) form and content alone (as in traditional psychopathology), 2) by their relationship either with other symptoms or with pathological causes (as in psychiatric classification), or 3) by reference to the descriptive criteria of mental illness implied by the ‘medical’ model. The distinction is shown to depend, rather, on the way in which psychotic phenomena themselves are embedded in the values and beliefs of the person concerned. This in turn is shown to have implications for diagnosis (it shows the need for clinicians to attend to the values and beliefs of individual patients), for treatment (it points to a cognitive problem-solving model), and for research in psychopathology (especially as related to the emerging sciences of dynamic brain imaging and cognitive neuroscience).

religieuze ervaring, mystieke ervaring, hallucinatie, schizofrenie

Gezond tot het tegendeel bewezen is? Denken over religieuze ervaring in het spoor van Jackson & Fulford

Sarot, M.

34-44

NL

In dit commentaar plaats ik de positie van Jackson en Fulford tegen de achtergrond van een ontwikkeling in de hedendaagse godsdienstfilosofie. Dan laat zich een parallel waarnemen. Zowel Jackson en Fulford als de reformed epistemologists maken zich sterk voor een rehabilitatie van de religieuze ervaring: van guilty until proven innocent naar innocent until proven guilty. Er is echter ook een belangrijk verschil: waar Wolterstorff en Alston het methodologisch naturalisme verwerpen en een epistemologie van de religie ontwerpen, laten Jackson en Fulford zich volledig binnen de grenzen van het methodologisch naturalisme interpreteren. Aldus geïnterpreteerd is hun positie een voluit wetenschappelijke, en niet een levensbeschouwelijke of filosofische positie.

religieuze psychopathologie, religieuze ervaring, reformed epistemology, methodologisch naturalisme

Onverminderd actueel Commentaar bij het artikel van M. Jackson & K.W.M. Fulford

Tilburg, W. van

45-50

NL

Volgens de auteurs hoeven psychotische fenomenen met spirituele inhoud niet op het bestaan van een psychotische stoornis te wijzen. Deze stelling sluit goed aan bij de resultaten van recent epidemiologisch onderzoek van psychotische fenomenen in het algemeen. De in de psychiatrische praktijk gangbare criteria voor het aannemen van een psychische stoornis kunnen leiden tot ‘pathologiseren’ van het normale leven, in dit geval bijvoorbeeld van spirituele ervaringen. Deze zorg van de auteurs wordt gedeeld door hen die zich bezig houden met de herziening van de criteria voor een psychische stoornis in de DSM-V. Daaruit blijkt, dat het ideaal van een waardevrije diagnostiek op dit moment door velen wordt gerelativeerd. Psychotische ervaringen kunnen ‘meerwaarde’ hebben. Daarnaast kunnen zij tot ontsporing leiden. Zij zijn een vorm van ‘riskante’ betekenisverlening.

psychotische ervaring, psychische stoornis, diagnostiek van ‘normaal’ en ‘abnormaal’, spirituele fenomenen

Over hallucinaties en de menselijke maat. Een commentaar bij het artikel Spiritual experience and psychopathology van M. Jackson en K.W.M. Fulford

Blom, J.D.

51-55

NL

In het artikel Spiritual experience and psychopathology van M. Jackson en K.W.M. Fulford wordt gesuggereerd dat een onderscheid gemaakt zou kunnen worden tussen de pathologische en spirituele origine van psychotische belevingen aan de hand van de inbedding van deze belevingen in het stelsel van waarden en overtuigingen van de persoon in kwestie. In dit commentaar wordt het belang van dergelijke waarden en overtuigingen onderschreven, maar de gedachte dat deze als toetssteen zouden kunnen dienen om het al dan niet spirituele karakter van deze belevingen vast te stellen, wordt verworpen op grond van het gegeven dat de kwalificaties ‘pathologisch’ en ‘spiritueel’ beide een product zijn van menselijke betekenisverlening. Om deze reden wordt gepleit voor een respectvolle basishouding jegens de als spiritueel ervaren belevingen van de persoon in kwestie, ook wanneer deze naar medische maatstaven psychotisch genoemd zouden kunnen worden. Het nalaten van medisch handelen wordt echter onaanvaardbaar geacht wanneer hieruit evident lijden, gevaar en/of schade dreigt voort te vloeien voor de betrokkene en/of diens omgeving.

psychose, hallucinaties, pathologie, spiritualiteit, betekenisverlening

Harry Guntrip’s Mental Pain and the Cure of Souls (1956): An Essay Review

Vande Kemp

56-60

EN

This review essay gives an introduction to the work of Harry Guntrip on the exploration of the power of religion. It underlines the importance of his book Mental Pain and the Cure of Souls (1956), published in the United States under the title Psychotherapy and Religion: The Constructive Use of Inner Conflict (1957). Guntrip’s book should not be classified as a ‘psychology of religion.’ This book is an elaboration of the object relation theory on religion. Ultimately, Guntrip regarded religion and psychotherapy as two closely intertwined processes.

Guntrip, religion