Redactioneel

Hijweege, N.

57-58

NL

Oskar Pfister Award 2024: Hoe het begon en waar we nu staan

Verhagen, P.J.

59-67

NL

De auteur van deze bijdrage ontving de Oskar Pfister Award 2024. Dat vormt de aanleiding om eerst de betekenis van Pfister samen te vatten. Vervolgens komen er drie lezingen aan bod van eerdere winnaars: Hans Küng (1986), Clark S. Aist (2011) en John R. Peteet (2021), met de vraag wat zij naar voren brachten en of zich daarin over het tijdsbestek van bijna 40 jaar een ontwikkeling laat zien. De auteur concludeert dat er wel degelijk gesproken kan worden van een ontwikkeling: van een polemische aanzet, via een vruchtbare regulering naar een vernieuwende klinische praktijk.

APA Oskar Pfister Award, Freud, Pfister, Küng, Aist, Peteet

Pleidooi voor ggz-hulpverlening op christelijke grondslag

Verhagen, P.J.

68-72

NL

Oorspronkelijk uitgegeven in D. Bauduin (red.) (1991), Herzuiling in de ggz? Meningen en discussie over de relatie tussen levensbeschouwing en geestelijke gezondheidszorg in de jaren negentig (pp. 21-27). Nederlands centrum Geestelijke volksgezondheid.

Waar is God? Een fictieve casus in reactie op Verhagens Pleidooi voor ggz-hulpverlening op christelijke grondslag (1990)

Ter Haar, A.

73-74

NL

Psychology as religion?

Filius, R.

75-77

NL

Het voortgaande gesprek: Een reactie

Glas, G.

78-80

NL

‘How the self as a whole relates to the cosmos as a whole’: Hoe Piet Verhagen wijst op de grote lijnen als het gaat om psychiatrie

Braam, A.

81-84

NL

Psychiater, psychotherapeut en theoloog Piet Verhagen is een evenwichtskunstenaar. Al decennia overbrugt hij op allerlei manieren de afstand tussen psychiatrie en religie. Dat wil zeggen tussen – enerzijds - het wetenschappelijk vakdomein van de psychiatrie en psychotherapie en - anderzijds - de wetenschappelijke reflectie op levensbeschouwing en met name de persoonlijke beleving daarvan. Hij benut daarbij al het wetenschappelijk materiaal dat hij maar tegenkomt: theologen en filosofen van weleer, de overvloed aan empirisch onderzoek, nationale en internationale discussiefora van vakgenoten, visiedocumenten, en filosofen van vandaag de dag. Piet houdt goed contact met de tijdgeest. Zodra Piet leest en denkt slaat hij ook aan het schrijven. Zo is een heel vlechtwerk ontstaan van lijnen die hij trekt tussen de twee domeinen. Voor het ‘religiedomein’ gebruikt hij ook termen als spiritualiteit en zingeving. In zijn recentere werk ijvert hij ook voor het eigene van religie voor ieder mens: het daadwerkelijk spirituele, hoe dat voor iemand telt en hoe dat blijkt in het dagelijks leven. Lived religion. Deze lived religion schakelt hij aan het onderkennen van diversiteit en daarmee aan het uitstellen van het oordeel van – bijvoorbeeld – hulpverleners. Dit lijkt makkelijker gezegd dan gedaan. In het huidige tijdsgewricht is tolerantie naar andersdenkenden immers geen vanzelfsprekendheid. Ik vind het knap dat Piet in zijn enorme vlechtwerk arriveert bij een dergelijke kernachtig aanbeveling voor ggz-werknemers: pas op met je oordeel over levensbeschouwing. In deze bijdrage sta ik eerst stil bij een van mooiste definities die ik ken over spiritualiteit en die we aan Piet te danken hebben. Daarna bespreek ik enkele punten die mij opvielen bij nadere lezing van zijn artikel.

Van tumult naar werkbare verhoudingen: Ruim dertig jaar later

Verhagen, P.J.

85-86

NL

De introductie van SPIRIT in Nederland: Vertaling en aanpassing van een protocol voor spirituele psychotherapie in de geestelijke gezondheidszorg

Van Nieuw Amerongen, J., Ouwehand, E., De Graaf, N., Van Parijs, L., Schaap-Jonker, H., Braam, A., Verhagen, P., Rosmarin, D., & Van Den Brink, B.

87-100

NL

In de geestelijke gezondheidszorg groeit het besef dat integratie van spiritualiteit en religie (SR) in de zorg van belang is. De huidige studie beoogde om een SR interventie die ontwikkeld werd in de VS (SPIRIT) aan te passen aan de Nederlandse context en de toepasbaarheid te exploreren. Met behulp van een participatief praktijkgericht actieonderzoek werkten professionals, cliënten en een adviesraad samen in iteratieve cycli van vertaling, aanpassing, discussie en het testen van het protocol. De interreligieuze dialoog tijdens het aanpassingsproces zorgde voor bredere perspectieven die werden opgenomen in de bestaande handreikingen. We voegden de term ‘zingeving’ (Z) toe naast SR om patiënten tegemoet te komen die zich niet herkennen in de termen religie of spiritualiteit. Daarnaast werden verschillende handreikingen toegevoegd aan het oorspronkelijke protocol: autonomie, verantwoordelijkheid en vrijheid; eenzaamheid en verbondenheid; inspirerende personen uit het verleden en heden; en rouw en verlies. Bovendien werd de bestaande handreiking over inspirerende teksten uitgebreid met verschillende levensbeschouwingen: filosofisch/humanistisch, joods-christelijk, boeddhistisch, islamitisch en hindoestaans. Ten slotte werden lay-outaanpassingen en diverse werkvormen geïntroduceerd. Een kwalitaieve evaluatie toonde aan dat het aangepaste SPIRIT-protocol goed werd ontvangen door professionals en cliënten. Kwantitatieve studies naar de toepasbaarheid en bruikbaarheid van het protocol worden aanbevolen.

SPIRIT, interventie, vertaling, aanpassing, geestelijke gezondheidszorg

Uit de Kunst: Een mens laat zich niet samenvatten: Over 'Kruispunt' van Jonathan Franzen

Zondag, H.

101-103

NL

Het Amerikaanse gezinsleven is het vaste toneel van de vuistdikke romans van de Amerikaanse schrijver Jonathan Franzen (1958). Altijd gaat het om gezinnen in staat van ontwrichting, altijd gist het ongenoegen. Het is een ongenoegen dat zelden volledig explodeert, maar vooral onderhuids blijft schuren en woekeren. Meestal zijn het alledaagse wrijvingen, zelden wereldvreemde fricties, herkenbaar genoeg om te weten dat dit het lot van jouw gezin kan zijn. In Franzens laatste roman Kruispunt (2021) wordt het toneel gevormd door het doorsneegezin Hildebrandt: het echtpaar Russ en Marion, en hun vier kinderen Clemens, Becky, Perry en Judson. Afwisselend wijdt Franzen hoofdstukken aan de vijf oudste gezinsleden. De enige zonder eigen stem blijft de jongste zoon Judson, een nakomer.

Contemplatief: Libido en liefde

Loonstra, B.

104-105

NL