Redactioneel

Scholte, W.

1-2

NL

Verbanden tussen godsrepresentaties en welbevinden/psychologische stress, zelfbeeld, beeld van anderen en neuroticisme: Een meta-analyse

Stulp, H.

3-13

NL

Resultaten van meta-analyses demonstreren zwakke verbanden tussen religiositeit en welbevinden, maar zijn gebaseerd op uiteenlopende definities van religiositeit. Het doel van deze meta-analyse is de sterkte van de associaties tussen godsrepresentaties en aspecten van psychologisch functioneren te onderzoeken. Op basis van de objectrelatie- en de gehechtheidstheorie worden zes dimensies van godsrepresentaties onderscheiden: twee positieve, drie negatieve, en God control. Verbanden met welbevinden en psychologische stress, en met zelfbeeld, beeld van anderen en neuroticisme zijn onderzocht. De meta-analyse is gebaseerd op 123 steekproeven uit 112 primaire onderzoeken met 348 effectgroottes van in totaal 29.963 adolescenten en volwassenen, waarvan een overgrote meerderheid een theïstische religie aanhangt. De analyses leverden grotendeels effectgroottes van r = .25 tot r =.30 op voor de verbanden van positieve Godspresentaties met welbevinden, en voor de verbanden met twee van de drie negatieve godsrepresentaties met psychologische stress. Verbanden van godsrepresentaties met zelfbeeld, beeld van anderen en neuroticisme waren van vergelijkbare sterkte. Verschillende moderatorvariabelen konden de relatief grote hoeveelheid heterogeniteit niet verklaren. Er werden geen aanwijzingen gevonden voor publicatiebias. De verbanden zijn sterker dan wat in het algemeen in meta-analyses aan verbanden tussen religiositeit en welbevinden wordt gevonden, en benadrukken daarmee het belang van specifieke aandacht voor godsrepresentaties.

impliciete godsrepresentaties, objectrelatietheorie, gehechtheidstheorie, welbevinden

Betrouwbaarheid en validiteit van de ATGR, een impliciet instrument om godsrepresentaties te meten

Stulp, H.

14-38

NL

De behoefte aan een impliciet meetinstrument voor het meten van godsrepresentaties wordt onderbouwd door kenmerken van godsrepresentaties, afgeleid van de objectrelatietheorie en de gehechtheidstheorie, aan te duiden die geacht worden met zelf-rapportage-instrumenten moeilijk meetbaar te zijn. Vervolgens worden de opzet en resultaten beschreven van een onderzoek naar de betrouwbaarheid en validiteit van een nieuw impliciet instrument, de ATGR, gebaseerd op een steekproef van 71 christelijke niet-patiënten en 74 christelijke patiënten die gediagnosticeerd zijn met (trekken) van een persoonlijkheidsstoornis. Voor de validiteitsbepaling zijn correlaties van dit instrument en van expliciete metingen van godsrepresentaties met impliciete en expliciete metingen van psychologische stress en persoonlijkheidsfunctioneren onderling vergeleken. In de discussie worden conclusies getrokken over de validiteit en betrouwbaarheid, opvallende resultaten besproken en geduid, en implicaties beschreven voor de klinische praktijk.

impliciete godsrepresentaties, persoonlijkheidsstoornis, objectrelatietheorie, gehechtheidstheorie, welbevinden

Het impliciete expliciteren: Over onderzoek naar godsrepresentaties

Verhagen, P.J.

39-46

NL

In het onderzoek van Stulp staat een door hem ontwikkelde onderzoeksmethode naar impliciete aspecten van godsrepresentaties (ATGR) centraal. De auteur van deze bijdrage geeft naar aanleiding van de studie van Stulp drie reflecties. Representaties van God of godsbeelden laten affectieve, relationele aspecten in de relatie tot God zien, maar zijn geen kopie van God. Objectrelaties zijn ook geen kopieën van de objecten (zoals de primaire verzorgers). De auteur geeft er daarom de voorkeur aan godsrepresentaties niet met een hoofdletter te schrijven. Het onderzoek van de onbewuste, impliciete aspecten van godsrepresentaties blijkt van toegevoegde waarde te zijn voor diagnostiek en behandeling, al moet dat nog uit onderzoek op grotere schaal blijken. Wat wel al duidelijk blijkt is dat onderzoek naar de godsrepresentatie in relatie tot mentaal welbevinden een verfijning is ten opzichte van meer algemene karakteristieken van religie in relatie tot mentaal welbevinden. De effectgrootte van associaties tussen godsrepresentaties en welbevinden is groter dan die tussen algemene kenmerken van religiositeit en welbevinden. Voorts is het goed te bedenken dat het onderzoek naar godsrepresentaties in een breder verband geplaatst kan worden dan alleen het klinische aspect en de relatie met geestelijke gezondheid. Daarom wordt in het slotdeel van deze bijdrage aandacht besteed aan godsrepresentaties en interne werkmodellen vanuit het perspectief van de cognitieve wetenschap van religie.

apperceptietest godsrepresentaties (ATGR), godsbeeld, godsrepresentatie, cognitieve wetenschap van religie, objectrelatietheorie, gehechtheidstheorie

God in beeld: Reflecties op de toepassing van de ApperceptieTest GodsRepresentaties in de klinische praktijk

Van der Velde, N., & Sierksma, A.J.

47-52

NL

In dit artikel reflecteren twee psychologen op de toepassing van de ApperceptieTest GodsRepresentaties in de klinische praktijk. De auteurs, zowel behandelaren als onderzoekers, werken met de doelgroep waarvoor de test van Henk Stulp is ontwikkeld. In het veld van psychodiagnostiek en psychotherapie wordt de clinicus steeds minder iemand die van een afstand duidt wat er speelt bij de cliënt, maar veel meer iemand die zich op een samenwerkende manier betrekt in het proces van de cliënt. Dit lijkt ook te vragen om een andere werkwijze met de platen die Henk Stulp ontwikkelde voor zijn promotieonderzoek. De auteurs laten aan de hand van een casus zien hoe de ATGR meer geïntegreerd zou kunnen worden in het behandelproces dan oorspronkelijk bedoeld.

godsbeelden, godsrepresentaties, psychodiagnostiek, therapeutisch psychologisch onderzoek, psychotherapie

Column: Sharing is caring

Liefbroer, A.I.

53

NL

Uit de Kunst: In een wereld met rafelranden: Over Für Dietrich Bonhoeffer van Karl Biedermann

Zondag, H.

54-56

NL

Met graffiti bespoten muren, een lege wodka-fles die onder een houten bank in een parkje slingert, elektrische stepjes, zorgvuldig gerestaureerde hoogbouwwoningen soms afgewisseld met afgebladderde panden, veertigers op Babboe bakfietsen die in hoog tempo voortsnellen, vegan restaurants, ecologische winkels en trendy gebaarde mannen met een muts op alsof het vriest, ook in de restaurants (en dat op een warme voorjaarsdag). Berlijn-Prenzlauer Berg. Voor Die Wende in 1989 was dit een grauwe Oost-Berlijnse arbeiderswijk. Daarna kwam het stadsdeel in handen van de Berlijnse yuppen, die de voormalige huurkazernes verbouwden tot dure en modieuze appartementengebouwen. Maar dit deel van Berlijn heeft nog steeds rafelranden.

Contemplatief: Muurschildering in een fietsenstalling

Loonstra, B.

57

NL