Psyche & Geloof 27 nr. 3

september 2016

Mindfulness

Artikelen in deze editie


Redactioneel

Van den Brink, B.

139-140

NL

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Mindfulness-based cognitieve therapie voor recidiverende depressie

Van Aalderen, J.

141-145

NL

Dit inleidende artikel geeft een samenvatting van mijn proefschrift, dat bestaat uit verschillende studies naar het effect van Mindfulness-based cognitieve therapie (MBCT) bij mensen met terugkerende depressie. Het proefschrift is gebaseerd op onderzoek dat gedaan is op de afdeling psychiatrie van het Radboudumc en is op 8 januari 2016 verdedigd aan de Radboud universiteit Nijmegen met prof. dr. Anne Speckens als promotor. Een van de belangrijkste vragen in het proefschrift is of mensen met terugkerende depressie die op dit moment depressief zijn ook baat kunnen hebben bij MBCT. De conclusie van het proefschrift is dat mensen met een actuele depressie eveneens profijt kunnen hebben van MBCT. Tijdens het onderzoek is een reflectie op gang gekomen die zijn weerslag heeft gekregen in een hoofdstuk van het proefschrift dat ingaat op de vraag hoe mindfulness zich verhoudt tot een christelijke levensovertuiging. Deze vraag is het onderwerp van het themanummer geworden waar dit artikel de inleiding van vormt.

Mindfulness-based cognitieve therapie, MBCT, depressie, christelijke levensovertuiging

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Christelijke meditatie en mindfulness

Boersma, R.

146-157

NL

Vanuit zijn klinische ervaring als psychosomatisch fysiotherapeut en als begeleider van een christelijke meditatiegroep en van de cursus ‘Christelijke meditatie in de (G)GZ’, bespreekt de schrijver twee cursussen op het gebied van christelijke meditatie. Hij geeft suggesties hoe christelijke meditatie en geloofsinhouden ook bij een op mindfulness gebaseerde behandeling kunnen worden aangeboden. Door het grote belang van ‘non-specifieke factoren’ draagt dit bij aan het behandelresultaat. Aansluitend bij de discussie in Psyche & Geloof spreekt hij zich dan ook uit voor de integratie van christelijke geloofsinhouden bij een behandeling van christelijke cliënten met mindfulness. Dit kan zowel door het gebruik van een christelijke variant van mindfulness, maar ook door het experimenteren met relatief eenvoudige vormen, zoals elementen uit de christelijke meditatie of de geestelijke betekenis van de lichaamshouding of ademhaling.

christelijke meditatie, christelijke variant, mindfulness, common factors

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Beproeft alle dingen; behoudt het goede. Mindfulnesstraining in de context van de GGZ

Ouwehand, E.

158-166

NL

In dit artikel wordt het proefschrift van Van Aalderen, Mindfulness-Based Cognitive Therapy for recurrent depression (2016), becommentarieerd in vijf punten: 1. Het doel van MBCT/MBSR. 2. Het belang van de open, accepterende houding die in de MBCT/MBSR aangeleerd wordt. 3. De rol van de trainer. 4. De wenselijkheid van een christelijke variant. 5. Het belang van de groep voor de beoefening. Mindfulnessbeoefening in de GGZ staat in het spanningsveld tussen strikt evidence-based behandelmethoden en meer op herstel gerichte behandeling waarin spiritualiteit een grotere plaats kan krijgen. Naarmate mindfulness meer geïntegreerd raakt in de zorg bestaat het gevaar dat het een therapeutische techniek wordt en het belang van een doorleefde methode op de achtergrond raakt. Christelijke mindfulness binnen de GGZ is echter een brug te ver omdat de effectiviteit moeilijk onderzocht kan worden. Dit is meer een taak voor de kerken, waarbij hulpverleners cliënten kunnen coachen in hun zoektocht naar heil en heling.

mindfulness, GGZ, herstel, christelijk

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Mindfulness in het licht van het christelijke geloof

Loonstra, B.

167-171

NL

In een van de hoofdstukken van zijn dissertatie beschrijft Joël van Aalderen een onderzoek naar de manier waarop christentherapeuten met mindfulness omgaan. Daarin blijkt bij een aantal respondenten enige huiver voor de toepassing ervan, vanwege de boeddhistische achtergrond. Dit artikel probeert inhoudelijk nader in te gaan op de impact van deze achtergrond. De conclusie is, dat mindfulness in een christelijke setting aanvaardbaar is als corrigerende techniek, mits ze niet leidt tot een dominante levenswijze.

mindfulness, boeddhisme, christelijk geloof, meditatie, ontspanningstechniek

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

‘De wijsheid is beweeglijker dan alles wat beweegt.’ Is mindfulness verenigbaar met het christelijk gedachtegoed?

Speckens, A.

172-176

NL

Mindfulness interventies worden in toenemende mate in de gezondheidszorg toegepast. De effectiviteit van mindfulness bij terugkerende depressie en andere psychische en somatische aandoeningen is ondertussen in verschillende meta-analyses aangetoond. Het effect van mindfulness lijkt gemedieerd te worden door het verminderen van repetitieve gedachten en het vergroten van mindfulness vaardigheden en zelf-compassie. Mindfulness heeft zijn wortels in de boeddhistische traditie, maar hoef hiertoe niet beperkt te blijven. De auteur pleit voor een ‘seculier boeddhisme’, waarin de principes uit de boeddhistische psychologie toegepast kunnen worden in de huidige tijd zonder de formele beoefening van een religie. Zij bepleit ook een nadere dialoog tussen het boeddhisme, christendom en psychologie om de raakvlakken tussen deze tradities nader te verkennen.

mindfulness, boeddhisme, christendom

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Een religiewetenschappelijk perspectief op de plaats van de dieptedimensie binnen de mindfulness

Vroom, A.

177-185

NL

Vanuit de religiewetenschap is de mindfulness-beweging te bezien als een nieuwe religieuze beweging. Het is wegens haar seculiere profilering de vraag hoe ze zich verhoudt tot het boeddhistisch discours, vooral wat de verwijzing naar de dieptedimensie van het bestaan betreft. Van oorsprong bevat het zenboeddhisme een tweeledig ideaal voor de mens, namelijk het leven als enerzijds ‘ordinary’ kunnen leven, en tegelijk ‘extra-ordinary’. Bij het belichamen hiervan speelt het inzicht in het niet-zelf en vertrouwen in de kosmos een fundamentele rol. In een meer seculiere variant van mindfulness lijkt dit kader nauwelijks ter sprake, terwijl mindfulness-docenten ook zelf het belang van de bredere traditie benadrukken. Wat de gevolgen zijn van de eenzijdigheid in het nieuwe gebruik van boeddhistische inzichten binnen de mindfulness roept vragen op en vergt nader onderzoek. Christelijke gesprekspartners kunnen daar wellicht via dialoog aan bijdragen en een completer boeddhistische variant van mindfulness wellicht eerder stimuleren dan afwijzen.

mindfulness, zen, mensbeeld, bewustzijn, meditatie, boeddhistisch-christelijke dialoog, religie

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Kringloop: Impressie van CVPPP-kring Utrecht rondom het thema ‘mindfulness’

Van Aalderen, J., e.a.

186-188

NL

Op vrijdag 13 mei 2016 komen we bijeen in Houten. We openen de avond door Lukas 21 te lezen. Jezus is ’s ochtends vroeg in de tempel te vinden; ’s nachts bidt Hij op de Olijfberg. Wat bidt Jezus ’s nachts? Komt Hij dan tot rust? Na deze woorden bidden wij met elkaar. Vanuit zijn promotie op het onderwerp mindfulness heeft Joël van Aalderen een aantal vragen voor ons in petto om over van gedachten te wisselen met elkaar: • Hoe verhoudt mindfulness zich ten opzichte van het christelijk geloof? • Is christelijke meditatietraining een alternatief voor mindfulness? • Waar kan een dergelijk training dan het beste gegeven worden? In de (christelijke) GGZ of beter in de (kerkelijke) gemeenten? ...

mindfulness

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Uit de kunst: Als geloof en liefde concurrent worden

Ekeris, T. van

189-190

NL

Bespreking van de film: Knielen op een bed violen Film, 2016 Regisseur: Bert Sombogaart

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.

Bladwijzer: Huguelet ea. (2016), Spiritual meaning in life and values in patients with severe mental disorders

Verhagen, P.J.

191

NL

Bespreking van het artikel: Huguelet, Ph., Mohr, S.M., Olié, E., Vidal, S., Hasler, R., Prada, P., Bancila, M., Courtet, Ph., Guillaume, S., & Perroud, N. (2016). Spiritual Meaning in Life and Values in Patients with Severe Mental Disorders. The Journal of Nervous and Mental Disease, 24, 409-414.

Dit artikel is ouder dan 2.0 jaar. U kunt het gratis downloaden.