Redactioneel

De Ronde, M.A.

31-32

NL

Geestelijke gezondheid en religie

Pieper, J.Z.T., & Van Uden, M.H.F.

33-52

NL

In het onderstaande zal een overzicht worden gegeven over de complexe relatie tussen geestelijke gezondheid en religie. Eerst verdiepen we ons in wat er nu precies onder 'geestelijke gezondheid' verstaan moet worden. Daarbij geven we een aantal definities. Dan zullen we een vijftal manieren waarop religie en geestelijke gezondheid met elkaar in verband kunnen staan, behandelen. Globaal samengevat zal blijken dat religie de geestelijke gezondheid zowel kan bevorderen als schaden. Dit vinden we ook terug in het empirisch onderzoek dat op dit terrein verricht is: soms bestaat er een positief, soms een negatief verband tussen de variabelen 'religie' en 'geestelijke gezondheid'. Tot slot zullen we een aantal hypothesen bespreken ter verklaring van de verschillen in samenhang tussen religie en geestelijke gezondheid.

Eugen Drewermann; psychoanalyse en bijbelexegese. Een kennismaking met de dieptepsychologische bijbelexegese van E. Drewermann

Van der Wolf, J.

53-62

NL

Toenadering tussen psychologie en theologie vindt onder meer plaats op het terrein van de bijbeluitleg. De 'psychoanalytische exegese' van Eugen Drewermann is daar een treffend voorbeeld van. Dit artikel is bedoeld als een eerste kennismaking met Drewermanns methode en denken naar aanleiding van het verschijnen van Beelden van verlossing (1990). Zijn bijbelbenadering wordt hier geïllustreerd aan de hand van een excerpt van zijn exegese van Markus 5: 1-10. Drewermanns psychologische en wijsgerige vooronderstellingen worden nader toegelicht. Zijn methode roept veel vragen op, zowel vanuit de psychologische als vanuit de wijsgerige en theologische discipline. Binnen het bestek van dit artikel beperk ik mij tot enkele globale vragen vanuit de theologie.

Ongewenste intimiteiten in de christelijke hulpverlening

Filius, R.J.

63-75

NL

Net als in de algemene hulpverlening doen ook in de christelijke hulpverlening verhalen de ronde over ongewenste intimiteiten tussen hulpverlener en cliënt. Speciaal met het oog op de christelijke hulpverlening komen in dit artikel de frequentie, risicofactoren en de opvang van de gevolgen van ongewenste intimiteit aan de orde. Over de frequentie valt uit verkennend onderzoek af te leiden dat dit onder christenen niet veel vaker voorkomt dan in het algemeen. Gedegen onderzoek waaruit de frequentie nauwkeurig afgeleid kan worden ontbreekt echter. Angsten ten opzichte van seksuele gevoelens, het niet praten over seksualiteit, het slecht omgaan met grenzen en eenzijdige theorieën vormen risicofactoren ook onder christenen. Sommige christelijke hulpverleners hebben ook persoonlijke kwetsbaarheden, bijvoorbeeld een redderscomplex. Er zijn ook factoren die waarschijnlijk een beschermend effect hebben zoals een duidelijke morele overtuiging. Bij de opvang van de gevolgen wordt onder andere ingegaan op enkele misverstanden rond het begrip vergeving. Tot slot wordt christenhulpverleners aangeraden een gedragscode te ontwikkelen.

Zijn uitspraken over psychisch welzijn morele richtlijnen voor het menselijk handelen?

Van der Voet, N.C.

76-88

NL

In dit artikel wordt beweerd dat uitspraken over psychisch welzijn ten onrechte door velen worden uitgelegd als morele waardeoordelen. Dat zou geen probleem zijn als het moreel goede zou samenvallen met het psychisch gezonde. Aan dat standpunt kleven echter grote bezwaren, dezelfde als aan elke vorm van naturalistische ethiek. Een belangrijk bezwaar is van logische aard: 'psychisch gezond' en 'moreel goed' zijn logisch verschillende termen en kunnen daarom niet samenvallen. Morele conclusies aangaande psychologische zaken kunnen slechts getrokken worden uit psychologische informatie èn een normatief concept. Voor dat laatste wordt verwezen naar de christelijke ethiek.

Boekbespreking: Derks, F.C.H. (1990), Religieuze attitudentheorieën

Verhagen, P.J.

89-91

NL

Bespreking van het boek: Derks, F.C.H. (1990). Religieuze Attitudentheorieën. Een wetenschappelijke proeve op het gebied van de sociale wetenschappen, in het bijzonder de psychologie. Proefschrift. Nijmegen.

Boekbespreking: Van der Hart, O. (1987), Afscheid nemen

Van Riessen, H.G.

92-94

NL

Bespreking van het boek: Van der Hart, O. (red.)(1987). Afscheid nemen, afscheidsrituelen in psychotherapie. Lisse: Swets & Zeitlinger.